Ağır Metal Kirliliği ve Kenevirin (Cannabis sativa L.) Fitoremediasyon Yönteminde Kullanılabilirliği

2. ULUSLARARASI

19 MAYIS YENİLİKÇİ BİLİMSEL YAKLAŞIMLAR KONGRESİ

Uygulamalı Bilimler

27 - 29 Aralık 2019

Samsun, Türkiye

AĞIR METAL KİRLİLİĞİ VE KENEVİRİN (Cannabis sativa L.) FİTOREMEDİASYON YÖNTEMİNDE KULLANILABİLİRLİĞİ

Zir. Müh. Rıza PASLI

19 Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi

Doç. Dr. Selim AYTAÇ

19 Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi

Zir. Müh. Derya AKSOY

19 Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi

Özet

Özellikle sanayi devrimiyle başlayan ve günümüzde de hızla devam eden üretimde büyüme indeksi, artan nüfusun zorunlu ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik başlamış olsa da beraberinde birçok sorun getirmiştir. Özellikle, kaynağı endüstriyel atıklar olan (Madensel, Endüstriyel katı, sıvı ve gazlar, suni gübreler, pestisitler, egzoz gazları) ve bölgede bulunan kayaçların çözünerek içerisinde barındırdığı ağır metallerin yer altı sularına karışması sonucu oluşan metal birikimi çevre sağlığı için hayati önem teşkil etmektedir. Toprakta ve yer altı sularında biriken ağır metaller çevre sağlığı, dolayısıyla bu çevrede yaşayan canlı sağlığı için olumsuzluk göstermektedir. Ağır metal birikmiş toprağın tekrar ıslah edilmesi için çeşitli yöntemler geliştirilmiş, ancak bu yöntemler yüksek maddi giderlere ve fazlasıyla insan gücüne ihtiyaç duyduğundan son yıllarda önemi artan düşük maliyetli ve çevre dostu bitkisel kaynaklı iyileştirme yöntemlerine (Fitoremediasyon Yöntemi) dönülmeye başlanmıştır. Bitkisel kaynaklı ıslah yöntemleri diğer yöntemlerle karşılaştırıldığında düşük maliyetli, dönüştürülebilir bir kullanıma sahip olması, görüntü kirliliğine neden olmaması gibi ayrımlardan dolayı diğer yöntemlerden üstünlük göstermektedir. Yapılan çalışmalarda bazı uzun boylu bitkilerin topraktaki ağır metalleri bünyesine alarak biriktirdiği ve-veya inhibe ettiği belirtilmektedir. Kenevir (Cannabis sativa L.) C3 gurubu bitkiler sınıfında bulunan 2n=20 kromozomlu, uzun boylu ve kuvvetli kök yapısına sahip, çoğunlukla lifleri ve tohumu için yetiştirilen, kültüre alınmış ilk bitkilerden biridir. Kenevir üzerine yapılan bir dizi çalışma yüksek biyokütlesi ve derin kökleri nedeniyle kirlenmiş topraklardan kayda değer miktarda ağır metal biriktirebildiğini ortaya koymuş, bu da keneviri toprakların iyileştirilebilmesi için iyi bir aday haline getirmiştir. Bu makale de, yaklaşık 4 metre boy alabilen, toprağın farklı katmanlarına inebilen güçlü kök sistemine sahip ve hızlı gelişim gösteren kenevirin (Cannabis sativa L.) bu amaçla kullanılabilirliğini belirlemek üzere derlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Fitoremediasyon, Ağır Metal, Kenevir, Çevre

Sonuç ve Öneriler

Ülkemizde yeniden üretime kazandırılan ve ekonomik önemi tekrar anlaşılmaya başlanan kenevirin, henüz çoğunlukla lif ve tohum amaçlı üretimi yapılmaktadır. Kenevir kendine özgü özellikleri bulunan çok yönlü bir bitki olmasından dolayı, insanlık varoluşundan beri bu bitkinin birçok özelliğini kullanmaktadır. Son yıllarda çevre kirliliğiyle paralel olarak gündemimize girmiş ağır metal kirliliği, bizleri sonu iyi bitmeyen bir yok oluşa götürmektedir. İnsanlarda çevre bilincinin artmaya başlamasıyla birlikte, çevre kirliliğine karşı birtakım tedbirler alınmaya başlanmıştır. Bazı bitkilerin ağır metal konsantrasyonu yüksek topraklarda yetişebildiği, bu topraklarda bulunan metalleri kökleri aracılığıyla bünyelerine alıp biriktirdiğinin keşfedilmesiyle birlikte, ağır metallerce kirlenmiş bu alanların hiperakümülatör bitkiler tarafından ıslah edilmesi ve diğer bitkilerin yetiştirilebilmesi için bir ortam hazırlayabileceği düşüncesini tetiklemiştir. Kenevirin topraktan ağır metal kaldırmasına yönelik yapılan bilimsel çalışmalarda, bitkinin Kadmiyum, Nikel ve Kurşun için hiperakümülatör olarak değerlendirilebileceği sonucu ortaya çıkmıştır. Kenevirin ülkemizde geniş bir alana uyum sağlaması, yüzyıllardan beri gelen kenevir bitkisinin etnobotaniğinin yüksek olması gibi çeşitli faktörlerden dolayı Fitoremediasyon üzerine, ekonomik kazanımı iyi olan bu bitki üzerine çalışmalar artmalı, ülkemizdeki yerli hatların ağır metal birikimi üzerine de çalışmalar yapılmalıdır. Sonuç olarak ülkemizde farklı yollar ve nedenlerden dolayı ağır metal birikimi oluşmuş toprakların belirlenmesi ve bu alanların tekrar kazanılabilmesi için, belirlenen bölgelerde ekonomik değeri ve çevresel şartlara dayanıklılığı yüksek kenevir bitkisinin yetiştirilmesi fayda sağlayacaktır.

MAKALENİN TAMAMI ⬇️