Kenevirdeki (Cannabis sativa L.) Kültürel Uygulamaların Kannabinoidlerin Üzerine Etkisi

Kenevirdeki (Cannabis sativa L.) Kültürel Uygulamaların Kannabinoidlerin Üzerine Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 483 - 492, 01.03.2024

Mert Arslanbayrak, Ali Kemal Ayan

ÖZET

Kenevir, tarih boyunca insanlığın üzerinde durmuş olduğu, Cannabaceae familyasına ait tek yıllık önemli bitkilerden biridir. Ülkemizde kenevir genellikle kendir ve çedene adı ile bilinen endüstriyel bir bitkidir. Kenevir lif ve içerdiği kimyasal bileşikler sayesinde hem sağlık hem de tekstil yönüyle değerlendirilen, pek çok alanda da yeni nesil kullanım alanları keşfedilen önemli bir bitkidir. Kenevirin ikincil metabolitleri genel anlamda kannabinoidler olarak isimlendirilmektedir. 100’ü aşkın kannabinoid olduğu bilinmekte birlikte, 70 kannabinoid 10 başlık altında tanımlanmıştır. Tıbbi anlamda en çok üzerinde durulan fitokannabinoidler; THC (tetrahidrokannabinol), CBD (Kannabidiol), CBDA (Kannabidiolik asit), CBG (Kannabigerol), CBGA (Kannabigerolik Asit) tir. Bu kimyasal bileşikler genetik ve çevre interaksiyonlarından oldukça etkilenmektedir. Özellikle çevresel faktörler bitkinin terpenofenolik yapıdaki ikincil ürünlerinin sentezini etkilediği pek çok çalışmanın sonucunda bildirilmiştir. Bu bağlamda, kenevirde üretim tekniklerinin kenevirdeki fitokannabinoid sentezi üzerindeki etkileri noktasında literatür ışığında bir değerlendirme yapılmıştır.

Öne Çıkanlar

• Kenevirde kannabinoid sentezi nasıl gerçekleşir

• Fitokannabinoidlerin tanımlanması

Anahtar Kelimeler

• Kenevir

• Kannabinoidler

• Kültürel uygulamalar

• Fitokannabinoid sentez

SONUÇ

Kenevir çevresel faktörlere karşı oldukça duyarlı bir bitkidir. Öyle ki kenevir farklı ekolojik koşullar altında kendi cinsiyetini değiştirebilmektedir. Tıbbi kenevir tarımında, kültürel uygulamalar oldukça önemli bir konu olmakla beraber elde edilecek ürün ve kalitesi için yetiştiricilik hususunda, çevre faktörleri oldukça etkilidir. Kannabinoid sentezi birçok faktöre bağlıdır. Bu faktörler arasında ekolojik faktörler, yetiştiricilik şartları koşulları, bitki büyüme düzenleyicileri ve stres faktörleri yer almaktadır. Ekolojik faktörler arasında ışık, sıcaklık, toprağın kimyasal ve fiziksel özellikleri, arazinin eğimi ve rakımı, canlı varlığının oluşturduğu etkiler sayılabilir. Yetiştiricilik koşullarında ise çeşit, aydınlatma, ekim sıklığı, CO2 konsantrasyonu, fotoperiyot, gübreleme, hasat zamanı ve depolama şartları ve bitki büyüme ve düzenleyicilerini içermektedir. Kannabinoid sentezi ve eldesi üzerindeki etkileri incelenen bu faktörlerin kültürel işlemlerle kontrol edilebileceği, farklı kültürel işlemlerin farklı kannabinoid miktarı ve bileşimiyle sonuçlanabileceği çalışmalar sonucunda bildirilmiştir. Bu nedenle, kannabinoid eldesi için üretici kişilerin iyi bir kültürel işlem planı hazırlaması gerekmektedir. Ayrıca büyüme hormonları ve bitki besleme yönünde yapılan çalışmaların kannabinoid sentezinde oldukça önemli olduğu ve bu konuda yapılacak olan çalışmaların yoğunlaşması önem arz etmektedir. Kannabinoid üretimi hususunda genotiplerin özelliklerin belirlenmesi, arşiv oluşturulması ve üretim tekniklerinin istenilen üretim amacına uygun bilimsel çalışmalar ile desteklenmesi yönünde bir politika izlenmelidir. Pek çok çalışmanın neticesinde ikincil ürünlerin özellikle terpenofenolik yapıdaki kannabinoidlerin sentezinde genetik varyasyonun çevre faktörlerinden daha etkili olduğu vurgulanmış ve üzerinde çalışılan genotipin dönüştürülecek olan ürüne hizmet edecek şekilde ıslah çalışmaları yapılması gerekmektedir.

⬇️ MAKALENİN TAMAMI ⬇️