KENEVİR İÇEREN DENİM GİYSİLERİN TERBİYESİNDE ÇEVRE DOSTU BİR YÖNTEM: OZON İLE YIKAMA
İrem PALABIYIK, Ayşegül KÖRLÜ, Gonca ÖZÇELİK
Çukurova Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi
Yıl 2024, Cilt: 39, Sayı: 4, 881 - 895, 25.12.2024
Öz
Bu çalışmada kenevir lifinin denim kumaşlarda kullanımı ve ozon ağartma yöntemiyle yıkanması incelenmiştir. Ön yıkama ve ard yıkama işlemi görmüş kumaşlar AF oranı %60 olacak şekilde sert ve yumuşak su ile ıslatılıp, %25, %50, %75 ozon kapasitesinde 5, 10, 15 dakika süreyle ozonlanmıştır. Ardından yapısal özelliklerin tespiti için gramaj ve kalınlık, geçirgenlik özellikleri için hava geçirgenliği, mekanik özellikleri için yırtılma mukavemeti, estetik ve duyusal özellikleri için dairesel eğilme dayanımı ölçeri ile sertlik tayini, renk özellikleri ve sarılık indeksi tespiti için renk ölçümü gerçekleştirilmiştir. Ham denim kumaşa kıyasla yıkama işlemlerinden sonra gramaj, hava geçirgenliği ve dairesel eğilme dayanımı değerleri azalma göstermiştir. Kumaş yapısı ve pamuk oranının yüksek olması nedeniyle rinse yıkamanın 5 dakikalık işlem süresinde bile liflerin şişerek kumaş yapısını sıklaştırması nedeniyle gramaj testinde rinse yıkama uygulanmış kumaşlarda ağırlık kaybı en azdır. Ham denim kumaşa kıyasla yıkama işlemlerinden sonra denim kumaşların kalınlık, yırtılma mukavemeti, renk farkı ve sarılık değerleri artış göstermiştir.
Anahtar Kelimeler
Kenevir lifi, Denim kumaş, Ozon ağartma, Denim yıkama
SONUÇLAR
Genel sonuçların değerlendirilmesi için bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki önemli ya da önemli olmama ilişkisi Çizelge 17’de verilmiştir.
Bu çalışmada farklı sertlikteki suyla ıslatılmış kenevir lifi içeren denim kumaşların ozonla ağartılabilirliği incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar aşağıda özetlenmiştir.
Yıkama işlemlerinden sonra ham değerine kıyasla gramaj değerleri azalma göstermiştir. Ozon kapasitesi ve süresi arttıkça lif kaybı nedeniyle gramaj azalmıştır.
Ozon kapasitesinin artışıyla lif kaybı gözlemlenerek kalınlık değerleri azalma göstermiştir. %50 ozon kapasitesinde 15 dakikalık ozon ağartma ile kumaş kalınlığı optimum değere ulaşmıştır.
Yıkama işlemlerinden sonra hava geçirgenliği azalmıştır. Sert su ile ıslatılmış denim kumaşlar daha yüksek hava geçirgenliğine sahiptir. Sert suda bulunan iyonlar ozon verimini olumsuz etkilemiştir. Bu sebeple boyutsal çekme daha az gerçekleşerek sıklık artışına neden olmamıştır.
Her iki su sertliğinde de ozon ağartma %50 kapasiteye kadar 5 dakika işlem süresinde uygulandığında yırtılma mukavemeti olumsuz etkilenmemiştir. Kumaş, yıkama işlemlerinden önce sert tutumu nedeniyle daha kolay yırtılmıştır. Yıkama işlemlerinden sonra yumuşatıcı etkisiyle kumaş tuşesindeki rijitlik azalarak yırtılma mukavemeti artmıştır.
Dairesel eğilme dayanımı ozonla ağartma ve ozonla sararmayı önleme için yapılan yıkama işlemlerinden sonra kumaş rijitliğinin azalması nedeniyle düşüş göstermiştir.
Denim kumaşın ham hali referans kabul edilerek kumaşların renk farkı değerlendirildiğinde ozon süresi ve kapasitesi arttıkça boyarmadde daha etkili bir şekilde sökülmüş ve renk farkı artış göstermiştir.
Ozon süresi ve kapasitesi arttıkça ozonun indigo karmin ile tepkimesi sonucu daha çok miktarda isatin sülfonik asit oluşarak kumaşın sarılık indeksi artmıştır.
Makalenin Tamamı ⬇️
Makale Kaynak:
PDF Dosyası:
PDF Görüntüleyici ⤵️